Thủ tục hợp thức hóa nhà xây dựng trái phép không quá phức tạp nhưng có thể không được hợp thức hóa nếu không thuộc trường hợp được điều chỉnh Giấy phép xây dựng.
“Hợp thức hóa” nhà ở không phép, trái phép không phải là lách luật bởi vì nó chỉ được thực hiện nếu có đủ điều kiện hợp thức hóa nhà ở xây dựng không phép, trái phép. Bản chất hợp thức hóa là hoàn thiện về mặt giấy phép, còn thực tế đã “đủ” điều kiện để nhà ở tồn tại.
Căn cứ khoản 16 Điều 16 và khoản 1 Điều 81, Nghị định 16/2022/NĐ-CP, nhà ở riêng lẻ (nhà biệt thự, nhà ở liền kề và nhà ở độc lập) xây dựng không có Giấy phép xây dựng (không phép) hoặc xây dựng không đúng với nội dung Giấy phép xây dựng đã cấp (xây dựng trái phép) mà thuộc trường hợp đủ điều kiện cấp phép xây dựng hoặc điều chỉnh Giấy phép xây dựng thì chuẩn bị hồ sơ theo quy định để hợp thức hóa công trình, phần công trình đó.
Theo đó, điều kiện để được hợp thức hóa nhà ở không phép và nhà ở xây dựng trái phép là khác nhau, cụ thể:
Điều kiện hợp thức hóa nhà ở không phép
Đang thi công xây dựng. Theo đó, trường hợp đã kết thúc hành vi vi phạm (đã xây dựng xong) thì ngoài việc bị phạt tiền còn buộc phải tháo dỡ nhà ở xây dựng không phép. Đáp ứng đủ điều kiện được cấp Giấy phép xây dựng.
Đối với nhà ở riêng lẻ tại đô thị
Điều kiện chung được cấp giấy phép: Khoản 1 Điều 93 Luật Xây dựng 2014 quy định điều kiện chung cấp Giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ tại đô thị như sau: Phù hợp với mục đích sử dụng đất theo quy hoạch sử dụng đất được phê duyệt và quy chế quản lý kiến trúc được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành. Bảo đảm an toàn cho công trình, công trình lân cận và yêu cầu về bảo vệ môi trường, phòng, chống cháy, nổ; bảo đảm an toàn hạ tầng kỹ thuật, hành lang bảo vệ công trình thủy lợi, đê điều, năng lượng, giao thông, khu di sản văn hóa, di tích lịch sử – văn hóa; bảo đảm khoảng cách an toàn đến công trình dễ cháy, nổ, độc hại và công trình quan trọng có liên quan đến quốc phòng, an ninh. Có thiết kế xây dựng nhà ở riêng lẻ theo quy định. Có hồ sơ đề nghị cấp Giấy phép xây dựng hợp lệ.
Điều kiện riêng: Phù hợp với quy hoạch chi tiết xây dựng.
Đối với nhà ở riêng lẻ thuộc khu vực, tuyến phố trong đô thị đã ổn định nhưng chưa có quy hoạch chi tiết xây dựng thì phải phù hợp với quy chế quản lý kiến trúc hoặc thiết kế đô thị.
Nhà ở riêng lẻ tại nông thôn: Nhà ở riêng lẻ tại nông thôn khi xây dựng phải phù hợp với quy hoạch chi tiết xây dựng điểm dân cư nông thôn. Điều kiện hợp thức hóa nhà ở xây dựng trái phép: Đang thi công xây dựng. Thuộc một trong các trường hợp được điều chỉnh giấy phép xây dựng nhà ở. Khoản 1 Điều 98 Luật Xây dựng 2014 quy định trong quá trình xây dựng, trường hợp có điều chỉnh thiết kế làm thay đổi một trong các nội dung dưới đây thì chủ đầu tư phải đề nghị điều chỉnh giấy phép xây dựng: Thay đổi hình thức kiến trúc mặt ngoài của công trình đối với công trình trong đô thị thuộc khu vực có yêu cầu về quản lý kiến trúc; Thay đổi một trong các yếu tố về vị trí, diện tích xây dựng; quy mô, chiều cao, số tầng của công trình và các yếu tố khác ảnh hưởng đến kết cấu chịu lực chính; Khi điều chỉnh thiết kế bên trong công trình làm thay đổi công năng sử dụng làm ảnh hưởng đến an toàn, phòng, chống cháy, nổ, bảo vệ môi trường.
Trường hợp xây dựng không đúng Giấy phép xây dựng được cấp nhưng không thuộc trường hợp phải điều chỉnh giấy phép xây dựng như trên không bị coi là hành vi xây dựng sai nội dung giấy phép xây dựng được cấp.
Nếu đáp ứng điều kiện hợp thức hóa nhà ở xây dựng không phép, trái phép như trên và trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính mà tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm xuất trình được giấy phép xây dựng, giấy phép xây dựng điều chỉnh thì không bị phá dỡ nhà ở nếu hiện trạng nhà ở phù hợp với giấy phép mới được cấp.
Nguồn: Báo Xây dựng
